خطراتی در کمین برگزیدگان عمار

بی شک جشنواره فیلم عمار پدیده ای منحصر به فرد است اما باید مراقب بود ...

بی شک جشنواره فیلم عمار پدیده ای منحصر به فرد در میان انبوه تمامی جشنواره های فیلم ایران و جهان است. جشنواره ای که در آن بغض نشکفته کمال خواه بشر شکفته شده و فریاد مستضعفین و مظلومین عالم  بر سر مستکبرین و ظالمین عالم بدون هیچ گرفتگی زده می شود.

 جشنواره ای که بهانه ای است برای آشتی دادن قشر همیشه فراموش شده جامعه با سینما و رسانه ای که  این توده ها  را پیشتر فراموش کرده بود!

بهانه ای شد برای فیلم دیدن بی آنکه فیلم بر ارزش ها و اصول اعتقادی مخاطبان نه تنها توهین نکند که پیگیر مطالبات انقلابی و متعالی شان باشد.

بهانه ای شد برای دیده شدن آثاری که حتی از ورودشان به بخش های ابتدایی جشنواره ها به دلیل مردمی بودنشان! به دلیل آرمانخواه بودنشان! به دلیل صراحت لهجه و گفتارشان و به هزاران دلیلی که به مذاق ظلم پذیران عالم خوش نمی آمد، جلو گیری میشد.

جشنواره عمار تبدیل شده است به تکیه گاه روحی، معنوی، فکری و احساسی هنرمندان متعهدی که به دلیل تعهد و انقلابی بودنشان در سالیان بعد از انقلاب همیشه آماج حملات و توهین های ثابتی بوده‌اند و از همین رو سبب شده که هر سال هنرمندان متعهد بیشتری پای به عرصه بگذارند و  این باغ هنر متعهد انقلاب را هر سال پر شکوفه تر کنند.

اما خطرات بزرگ در کمین شرکت کنندگان و برگزیدگان جشنواره عمار نشسته است:

اولین خطر، خطر دیده شدن است!

اصول هنرمند متعهد و مسلمان بر گمنامی است، چرا که خالص ترین کارها آن است که جز برای خداوند متعال نباشد و جز حضرت حق از آنان اطلاع نداشته باشد و آیات و روایات در تایید اختفای عمل صالح بسیار است چرا که  بزرگترین پاداش، به مخفی‌ترین اعمال و عبادات داده می‌شود اما جشنواره محلی برای دیده شدن و زینت یافتن و تفاخر و تکاثر یافتن است! هنرمند متعهد اگر بر این معنی استوار نگردد به زودی بر دام شیطان گرفتار خواهد شد و در آتش حسد و حرص و کبر خواهد سوخت! و در این بازی روزگار از هدف والای اخروی خود که همانا پذیرفته شدن اثرش در برابر خداوند متعال است دور خواهد گشت و به اندک متاع دنیوی و تشویق مردمان زمینی بسنده خواهد کرد.

بر این اساس هنرمند متعهد از نام گرایی تا می تواند باید بر حذر باشد و هنرش را بدور از نفسانیت باید به سان تیری بداند که در این جنگ فرهنگی قرار است روشنگری و پیشروی جهان فکری اسلام بهمراه خود داشته باشد و اگر مقامی در جشنواره کسب کرد و  یا مورد تشویق همگان قرار گرفت آن را کوچک بشمارد و ملتمسانه از خدای خود بخواهد که عملش را مورد قبول قرار دهد.

و خطر دوم توقف کیفی آثار هنری 

اکثر هنرمندان متعهد شرکت کننده در جشنوراه عمار هنرمندانی هستند که خارج از فضای رسمی و آکادمیک هنری کشور دست به دوربین شده اند و شروع به ساخت فیلم ها و مستنداتی در زمینه آرمانها و اعتقادهایشان کرده اند. 

 دور بودن از فضای هنری موجود کشور مزایا و معایبی را به همراه خواهد داشت. غالب فضای هنری امروز در مقابل مبانی انقلاب در بهترین حالتشان، موضعی خنثی و یا صرفا حداقلی دارند و در بدترین حالت، مخالف و معاند آنند. که طبعا نزدیک بودن به آن فضا سبب ایجاد دیدی حداقلی در بین هنرمندان می شود که ممکن است توهمی حاصل گردد که غایت مفاهیم قابل عرضه در هنر این چنین است.

 

و البته همین فضای هنری با آنکه کمتر توانسته است آرمان ها و افق تفکری انقلاب را بیان دارد اما از اصول فرمیکی بهرمند شده است که این اصول در طی سال‌ها با بررسی های علمی و دانشگاهی نظام مند و هدفمند مورد تدریس قرار گرفته اند. درست است این علوم فرمی در مواجه با مفاهیم آرمانی هنرمندان متعهد ، حداقلی است و باید توسط متفکران عرصه های هنر متعهد والایش و متعالی گردد اما اصول ثابت و دقیقی دارند که عدم آشنایی هنرمندان متعهد با آن سبب می گردد که این آثار از درجه هنری آنان کاسته شود.

هیمنه غیرانقلابی غالب هنرمندان و فضاهای روشنفکرنمایانه آنان سبب شده که هنرمندان متعهد خود را بی نیاز از حضور در فضاها و یادگرفتن علوم و فنون مورد توجه آنان، بدانند.

از طرفی اصول و فنون مطابق با آرمان های انقلاب نیز هنوز نشر کاملی نیافته و آموزشگاه های هنری اسلامی هنوز بسط کاملی نیافته اند و  جشنواره هایی نظیر عمار که در آن هنر های انقلابی مورد ارزیابی قرار گیرند موجود نیست. از این جهت دور بودن از علوم هنر تصویری و عدم احساس نیاز به دانستن این علوم سبب خواهد شد که آنچه در جشنواره عمار ارائه و برگزیده گردد حکم اثر معیار و میزان را برای سایرین داشته و شرکت‌کنندگان و مخاطبان غایت هنری را در شان همان آثار ببینند.

 از این رو برگزیدگان جشنواره عمار به سختی قابل نقد کردن خواهند بود و برگزیده شدن در این جشنواره سبب خواهد گشت که سازندگان آن تلاشی بیشتر در جهت والایش و متعالی کردن هر چه بیشتر آثار خود نکنند.

 خصوصا که گستردگی مفاهیم انقلابی و کم کاری در این حوزه و کمبود سرسام آور محتوای فرهنگی انقلابی سبب خواهد شد بعد از برگزیده شدن آثار سیل سفارشات و تولیدات از سازمان های مختلف به برگزیدگان روانه گردد. و این تولید زدگی مفرط که آثار هر چه بیشتر و بدون فکر و تعمق روانه مخاطبین گردند را سبب خواهد گشت. و از طرفی سایر شرکت کنندگان نقطه هدف خود را آثار برگزیده خواهند دید از این رو سطح کیفی جشنواره از لحاظ هنری هر سال کمتر و کمتر خواهد شد.

برای این خطر باید چاره هایی اندیشید که بهترین چاره در وهله اول ارزش نهادن هرچه بیشتر به مسئله آموزش محتوایی و فرمی هنرمندان است. از طرف دیگر باید شاخص های جشنواره عمار تغییرات جدی در ساختار انتخابی خود بدهد. 

بدیهی است جشنواره فیلم جایی است که در آن فیلم هایی به نمایش در می آید و اساتید و داوران هر بخش نسبت به معیار ها و شاخص های خود بهترین آثار را  به مخاطبین معرفی می کنند.  معمولا جشنواره ها سخنی از معیار ها و شاخص هایی برگزیده شدن آثار منتخب خود نمی گویند که علت آن است که همیشه این معیار ها در خطر سنجش دیگران قرار خواهند گرفت و صحت و سقم آنان مورد بحث جدی قرار خواهد گرفت که در این صورت استحکام رای داوران به آثار مورد خدشه قرار می گیرند از این رو جشنواره ها از گفتن معیار های انتخاب آثار برگزیده خود طفره می روند.

اما این موضوع در جشنواره عمار باید برعکس باشد. چرا که این بحث ها اگر دقیق و علمی و بدور از حاشیه هدایت گردند سبب اعتلای فکری و اندیشه هنری مخاطبین و شرکت کنندگان خواهد شد و از طرفی عدم رای داده شده به آثار هنری برگزیده همراه با نقدها و بحث ها اساتید خواهند بود از این رو درِ اعتلای هنری نه تنها بسته نخواهد شد که در هر بار جشنواره بر شکوفایی آن افزوده خواهد شد.

 بنابراین لازم است که شاخص ها و معیار های هر اثر برگزیده نه تنها اعلام گردند که نقد های بلند بالای داوران و اساتید برای هر اثر از لحاظ محتوا و فرم به مخاطبین ارائه گردد.

غفور رضوی